Namazın fərz, vacib, sünnə və müstəhəb kimi növləri var. Həddi-büluğ yaşına çatmış, ruhi xəstə olmayan hər müsəlmanın gündə beş dəfə müəyyən vaxtlarda qıldığı namazlar fərz namaz sayılır. Cümə namazı da bu qəbildəndir.

Sual: Xalq arasındakı belə bir inanclar var ki: bir, evdə ölən olduqda, orada iştirak edənlər qüsl almadan namaz qıla bilməzlər. İkinci olaraq da, evdəki bütün əşyalar, hətta xalça-palaz yuyulmalıdır. Bu nə dərəcədə doğrudur?

Hər namazın öz vaxtında qılınması daha fəzilətlidir. Rəsulullah (s.ə.s) bu haqda belə buyurmuşdur: “Əməllərin ən fəzilətlisi vaxtında qılınan namazdır”. “Namazların ilk vaxtında Allahın rizası, son vaxtında isə Allahın bağışlaması vardır.”

Kişilərin təkbaşına və ya camaatla qıldıqları fərz və ya qəza namazı üçün iqamə oxuması sünnədir. Qadın azan və ya iqamə oxumasa da olar. Əgər azan və ya iqamə oxusa bu məkruhdur və oxuduğu azan yenidən oxunmalıdır.

Vitr sözü ərəb dilində “tək” mənasındadır. Rəsulullah (s.ə.s) günün ərzində qılınan son namazın vitr namazı olmasını tövsiyə etmişdir. Hz. Peyğəmbər (s.ə.s) vitr namazını gecə oyanacağından əmin olan şəxsin sübh namazından əvvəl, əmin olmayanın isə yatsı namazından sonra, yatmazdan əvvəl qıla biləcəyini bildirmişdir.

Sual: Vitr namazını qılaraq yatan şəxs təhəccüd namazını qılandan sonra yenidən vitr qılmalıdırmı? Vitr namazını qılaraq yatan şəxsin gecə oyanıb təhəccüd namazı qılandan sonra yenidən vitr namazı qılmasına ehtiyac yoxdur. Çünki Rəsulullah (s.ə.s) bir hədisində “Bir gecədə iki vitr namazı yoxdur”. – buyurmuşdur.

Azan və iqamə oxuyanlar aşağıdakılara riayət etməlidirlər: Namaz vaxtının girməsi, Azan ərəbcə olmalıdır, Azan və iqamə camaata eşitdirilməlidir, Azan və iqamənin sözləri arasında tərtib və ardıcıllıq olmalıdır, Azanı bir nəfər oxumalıdır, Oxuyan kişi olmalıdır.

Namazdan xaricində müəyyən vaxtlarda əzan oxuna bilər. Həmin vaxtları belə sıralamaq olar: Uşaq anadan olandan sonra qulağına azan oxumaq məndubdur. Çünki Hz. Peyğəmbər (s.ə.s) nəvəsi Hz. Həsən (r.a) dünyaya gələndə qulağına azan oxumuşdur.

Sual: İmama tabe olan şəxs “təhiyyat”dan sonrakı duaları oxumadan imam salam versə nə etməlidir? Cavab: Rəsulullah (s.ə.s) müsəlmanları camaatla namaza təşviq edərək belə buyurmuşdur: “Camaatla qılınan namaz, təkbaşına qılınan namazdan iyirmi yeddi dərəcə daha fəzilətlidir.”

Azan oxunarkən yaxşı olar ki, eşidənlər söhbəti dayandırsın. Hətta Quran oxuyanın da azanı dinləməsi daha fəzilətlidir. Məsciddə və ya öz evində Qurani-Kərim oxuyan oxumağı davam etdirə bilər deyənlər də var.

Azan sözünün mənası “eşitdirmək, bildirmək” deməkdir. Termin olaraq isə, fərz namazların vaxtlarını bildirən, xüsusi sözlərdən ibarət elana azan, azan oxuyana da “müəzzin” deyilir. Fərz namazlar üçün azan oxunması, yəni bu namazların qılınacağının elan edilməsi Kitab və Sünnə ilə bildirilmişdir.

Sual: Altı ay gecə, altı ay gündüz olan bölgələrdə namaz necə qılınmalıdır? Cavab: İslam fəqihlərinin əksəriyyətinə görə isə, bu bölgələrdəki müsəlmanlar da beş vaxt namazdan məsuldurlar. Əgər olduqları bölgədə bir namazın vaxtı müşahidə olunmursa, həmin bölgəyə ən yaxın beş vaxt namaz vaxtı müşahidə olunan bölgənin vaxtlarına görə namazlarını qılmalıdırlar.

Sual: İki namazı birləşdirərək bir vaxtda qılmaq (cəmus-səlateyn) caizdir? Cavab: Hər namazı öz vaxtında qılmaq fərzdir. Çünki vaxt, namazın şərtlərindəndir. Hz. Peyğəmbərin dövründə vida həcci xaricində səfərdə olarkən, xəstəlik, şiddətli yağış və sairə kimi çətinliklərlə üzləşəndə günorta ilə ikindi və axşamla yatsı namazları birləşdirilərək qılınmışdır.

Əvvabin kəlməsi “günahlardan bağışlanmaq üçün tövbə edən, Allahı çox zikr edən, bütün işlərində Allaha itaət (təvəkkül) edən, heç kəsin olmadığı yerdə gizlicə tövbə edən, çox mərhəmətli olan və çox namaz qılan” mənalarındadır. Əvvabin namazı tövbə edən və Allaha sığınanların namazı deməkdir. Qurani-Kərim əvvabin namazından belə bəhs edir:

Namazı vaxtında qılmaq əda, vaxtından sonra qılmaq isə qəza sayılır. Çalışmaq lazımdır ki, namazlar qəzaya qalmasın, hər biri öz vaxtında qılınsın. Gündəlik beş vaxt namaz qəza edildiyi halda, cümə, bayram və sünnə namazları qəza edilmir. Namazın mükəlləf üzərinə vacib və məqbul olması üçün namaz vaxtlarını bilmək şərtdir. Namaz vaxtları Kitab və Sünnə ilə müəyyənləşdirilmişdir.

“Səlat” kəlməsi Qurani-Kərimdə dua və namaz mənasında 78 ayədə tək formada və 5 ayədə isə ismin cəm formasıda “sələvat” kəlməsi ilə qeyd olunur. 3 ayədə namaz qılanlar (musallin) şəklində işlədilir. Bundan başqa 14 ayədə cəm formasında “namaz qılın”, 4 ayədə tək əmr şəklində “namaz qıl” buyurulur və 24-ə yaxın ayədə keçmiş zamanda “namaz qılanlar”dan bəhs olunur.

Fərzlərin ən əhəmiyyətlisi namazdır. İnsan qiyamət günü imandan sonra namazdan sorğuya çəkiləcək. Namaz ibadəti qəlbin nuru, qəlbin sevinci, ruhun qidası, möminin meracı, insanın uca Yaradanla vasitəsiz bağlılığıdır. Namaz kəlməsinin “dua etmək”, “tərifləmək”, “təzim etmək”, “xeyir-dua etmək” kimi mənaları var. Termin olaraq isə namaz, təkbirlə başlayıb salamla tamamlanan xüsusi hərəkət və sözlərdən ibarət ibadətdir.

Təyəmmüm su tapılmadığı və ya olsa da istifadə etmək imkanı olmadığı hallarda dəstəmaz, ya da qüsl niyyəti ilə torpaq yaxud torpaq cinsindən bir maddəyə əlləri sürtməklə üzü və iki qolu məsh etməkdən ibarət hökmi təmizlikdir. Təyəmmüm aşağıdakı hallarda pozulur:

Yardımlaşma dinimizin əsaslarından biridir. Dinimizdə yardımlaşmanın zəkat, fitrə sədəqəsi, infaq, sədəqə, borc vermə, mömin qardaşının maddi-mənəvi bir sıxıntısını aradan qaldırma, yaşlı bir insanın qoluna girib yolun qarşı tərəfinə keçirmə, dostlara kömək eləmə kimi müxtəlif şəkilləri vardır. Bəndələrə əl uzadana Allah da kömək edər, dar gündə dadına çatar.

İstər ilahi duyğularla, istərsə də dünyəvi məsələyə görə ağlamaq dəstəmazı pozmur, çünki mücərrəd ağlamağın dəstəmazı pozduğuna dair heç bir hökm yoxdur. Namaz qılarkən ağlamaq fərqlidir.İnsan namaz qılarkən Allahı anaraq, dini hislər keçirərək ağlayarsa, bu, nə namazı, nə də dəstəmazı pozur. Əslində, bu, müsbət haldır. Səhabədən Abdullah ibn əş-Şixxirin (r.a.) rəvayətinə görə, Allah Rəsulu (s.ə.s.) namaz […]