Namazın məkruhları
35. Namaz qılanın başının üstündə, qabağında, sağ və ya sol tərəfində çəkilmiş canlı rəsmlərin, yaxud heykəllərin olması məkruhdur. Bunların arxa tərəfdə olmasınıın kərahəti nisbətən azdır.
Namaz qılanın ayaqları altında və ya oturduğu yerdə olan, ya da qarşıdan baxıldıqda görülməyəcək qədər kiçik olan rəsmin olması namaz baxımından hər hənası məkruhluğu yoxdur.
Şəxsiyyət vəsiqəsi, pasport, sürücü vəsiqəsi kimi sənədlərin üstündəki şəkillərlə, kağız pulların üstündəki şəkillərlə, pul qabı və ya çanta yaxud cibdə qapalı olduqları üçün nə namazda, nə də namazdan kənarda hər hansı kərahəti yoxdur. Digər tərəfdən rəsmi sənədlərə şəkillərin yapışdırılmasının məqsədi insanları bir-birindən ayırd etmək, xəta və haqsızlıqları aradan qaldırmaq, bir sıra haqları qorumaq və ən əsası da təhlükəsizliyi təmin etməkdir.
Canlı olmayan əşya və varlıqlara aid rəsm, şəkil və ya heykəllərin namaza hər hansı maneəsi yoxdur.
Canlılara aid rəsm və heykəllərin bütpərəstliyə yol açması Qurani-Kərimdə bildirilir. Nuhun əleyhissalamın qövmü ilə bağlı belə buyurulur: “Və (tabeçiliyində olanlara) dedilər: «Öz tanrılarınızı tərk etməyin, (xüsusilə) Vəddi, Suvaı, Yəğusu, Yəuqu və Nəsri atmayın!» Onlar çoxlarını yoldan çıxartdılar. Sən də (ey Rəbbim!) ancaq onların zəlalətini artır!.”[14]
Abdullah İbn Abbas və Məhəmməd İbn Qeysdən (r.a) belə dedikləri rəvayət edilmişdir: Ayədə qeyd edilən büt adları Nuh qövmünün bəzi saleh insanlarının adları idi. Onlar öldükdən sonra şeytan onların hər birinin heykəlinin qoyulması barədə öyüd verərək: “Siz onların etdiklərini bu heykəllər vasitəsilə xatırlayar və edərsiniz” –dedi. Şeytanın bu aldatmasına inanan insanlar həmin saleh şəxslərin heykəllərini düzəltdilər. Əvvəllər yaxşı əməlləri xatırladan heykəllər nəsillər dəyişdikcə mahiyyətini itirməyə başladı və nəticədə sitayiş olunan bir bütə çevrildilər. Məhz İslamdan əvvəlki ərəb cəmiyyəti bu bütləri yeniləri ilə əvəz etmiş və onlara sitayiş edərkən İslam günəşi zühur etmişdir.[15]
36. Yeddi yerdə namaz qılmaq məkruh sayılmışdır. İbn Ömərdən (r.a) belə dediyi rəvayət edilmişdir: Rəsulullah (s.ə.s) yeddi yerdə namaz qılmağı qadağan etmişdir: Zibilliklərdə, heyvan kəsilən yerlərdə, qəbiristanlıqda, yol kənarlarında, hamamda, dəvə axırlarında və Beytullahın üstündə.”[16]
Zibilliklər ilə heyvan kəsilən yerlər zibillərə yaxındır və buralarda daima zibil və çirk olma ehtimalı vardır. Belə yerlərdə yerə təmiz bir parça sərərək üstündə namaz qılına bilər. Hətta şafeilərə görə altında zibil və çirk olanda təmiz parça da sərilsə namaz məkruh olar.
Qəbiristanlıqda namaz qılmağın qadağan olmasının səbəbi torpağın altında cəsədlərin olması və yəhudilərə oxşama təhlükəsidir. Hədisdə belə buyurulmuşdur: “Allah yəhudilərə lənət etsin. Onlar peyğəmbərlərinin qəbirlərini məscid etdilər. Məndən sonra qəbrimi məscid etməyin.”[17]
Hənəfilərə görə qəbiristanlıqda bir qəbrə tərəf namaz qılmaq məkruhdur. Çünki bu zaman qəbir namaz qılanın gözünü və qəlbini məşğul edə bilər. Qəbir arxa və ya yan tərəfdə olarsa kərahət olmaz. Bununla yanaşı ümumiyyətlə peyğəmbərlərin qəbirlərinin olduğu yerlərdə namaz qılmaq məkruhdur.
Hamamda namaz qılmaq məkruhdur. Çünki hamam şeytanların sığındığı, ayıb yerlərin açılma ehtimalının olduğu və ümumiyyətlə kirli və işlədilmiş suların axıdıldığı yerlərdir.
Dəvə axırlarında namaz qılmağın məkruh olması bu heyvanların sidik və nəcislərinin təmiz sayılmaması səbəbilədir. Həmçinin namazda heyvanların namaz qılanı narahat etmə ehtimalı da vardır. Bu da xüşuya manedir. Qoyun ağıllarında təmizliyə diqqət edərək namaz qılmağın caiz olduğu mövzusunda alimlər həmfikirdirlər.
Yol başında və ya kənarında namaz qılmağa gəlincə, insanların namaz qılanın qabağından keçməsi və ya bu yerlərin təmiz olmaması səbəbi ilə qadağan edilmişdir.[18]
[1]. Kasani, e.a.ə., I, 215-220; İbnul-Hümam, I, 290-297; İbn Abidin, e.a.ə., I, 597 vd; Şirazi, Mühəzzəb, I, 88 vd; İbn Qüdamə, Muğni, I, 495; Züheyli, e.a.ə., I, 770 vd; Bilmen, e.a.ə., s. 224 vd.
[2]. Buxari, Zəkat, 53; Müslim, Əqziyə, 12, 13; Ə. İbn Hənbəl, II, 327, 360, IV, 246, 249. Bu hədis “mürsəl”dir (istinadında səhabə yoxdur).
[3]. İbn Abidin, e.a.ə., I, 600; Şövkani, e.a.ə., II, 330.
[4]. Buxari, Əməl fis-Səlat, 2, 15, Mənaqibul-Ənsar, 37; Müslim, Məsacid, 34; Əbu Davud, Səlat, 166.
[5]. Buxari, Bədul-Xəlq, 11, Ədəb, 127; Müslim, Zöhd, 56; Tirmizi, Ədəb, 7, Səlat, 156.
[6]. Müslim, Məsacid, 67.
[7]. Buxari, Azan, 93; Müslim, Səlat, 117; Nəsai, Səhv, 9, 40; İbn Macə, İqamə, 68; Darimi, Səlat, 67.
[8]. Şövkani, e.a.ə., II, 328, 330.
[9]. Şövkani, e.a.ə., II, 330.
[10]. Müslim, Məsacid, 67.
[11]. Əraf, 7/31.
[12]. Buxari, Büyu, 40; Müslim, Libas, 81, 82; Əbu Davud, Təharət, 89; Tirmizi, Ədəb, 44.
[13]. Buxari, Səlat, 15, Libas, 93; Ə. İbn Hənbəl, III, 151, 283.
[14]. Nuh, 71/23-24.
[15]. İbn Kəsir, Muxtəsəru-Təfsiri-İbn Kəsir, 7-ci çap, Beyrut 1402/1981, III, 554, Canlı şəkil çəkməklə bağlı bax. Buxari, Libas, 39; Nəsai, Zinət, 112-114; Sindi, Haşiyə Sünənin-Nəsai, İst. 1931, VIII, 215; Şamil İslam Ensiklopediyası, “Heykəl” və “Rəsm” maddələri.
[16]. Tirmizi bu hədisin istinadının qüvvətli olmadığını və hədisdə zəif ravinin mövcud olduğunu bildirmişdir. Bax. Şövkani, e.a.ə., II, 138.
[17]. Buxari, Səlat, 43, Cənaiz, 62, 96, Ənbiya, 50; Müslim, Məsacid, 19; Əbu Davud, Cənaiz, 172; Nəsai, Cənaiz, 106.
[18]. Geniş məlumat üçün bax. Kasani, e.a.ə., I, 115 vd; İbn Qüdamə, Müğni, II, 67-76; Şirazi, Mühəzzəb, I, 63; Züheyli, e.a.ə., I, 788 vd.
Bənzər məqalələr
Kim Ramazanda inanaraq və savabını Allahdan gözləyərək, Onun rizasını qazanmaq üçün qiyam edərsə (təravih namazı qılarsa), keçmiş günahları bağışlanar.
İmsak dan yeri ağarmağa başlayandan (imsak vaxtından), iftar (axşam namazı) vaxtına qədər ibadət niyyəti ilə yemək, içmək, cinsi əlaqə və digər orucu pozan şeylərdən uzaq durmaq deməkdir. İmsakın ziddi iftardır.
Namaz qılan şəxsin qabağından insanlar rahat keçsin deyə qoyuduğu maneəyə (kürsü, stul, çanta və s.) sütrə deyilir. Divar və ya sabit bir şey də (dirək, ağac, namaz qılan şəxs və s.) sütrə sayılır. Sütrəyə əməl etmək sünnədir.
Qurani-Kərimdə on dörd səcdə ayəsi var. Bu ayələrdən hər hansı birini oxuyan və ya dinləyən səcdə etməlidir. Həmin səcdəyə tilavət səcdəsi deyilir.
Rəsulullah (s.ə.s) beş vaxt fərz namazdan əlavə nafilə namazlar qılaraq ibadət həyatını gözəlləşdirmişdir. Peyğəmbərimizin (s.ə.s) qıldığı nafilə namazlardan biri də duha namazıdır. Duha kəlməsi ərəb dilindən tərcümədə “səhər və ya quşluq vaxtı” deməkdir. Quranın 93-cü surəsi də “Duha” surəsidir. Duha namazına quşluq namazı da deyilir.
Şərh yaz
Copy Right © 2013 - 2024 | www.meneviyyat.az səhifəsinin bütün hüquqları qorunur.
gulya , 18/04/2014 tarixində, saat 09:04
Allah her kesin namazini qebul etsin.amin