4. 141 dəfə oxunub ,   0 şərh   Çap et

İslam alimləri imanı icmali və təfsili olmaqla iki qismə ayırmışlar.

İcmali iman

İcmali iman – Peyğəmbərimizin (s.ə.s) Rəbbimizdən vəhylə alıb bizlərə çatdırdığı hər şeyə ümumilikdə inanmaqdır. Yəni bir insan mənasını bilərək və anlayaraq “Lə iləhə illəllah, Muhammədən Rasulullah” deyib kəlimeyi-tövhidi söyləsə, icmali iman etmiş sayılır. İcmali iman imanın birinci dərəcəsi və İslamın ilk təməl sütunudur. Qeyd edək ki, bir adamın mömin sayılması üçün icmali iman etməsi kifayətdir, ancaq o, İslamın digər hökmlərini və zəruri əsaslarını bir-bir öyrənməyə borcludur.

Təfsili iman

Təfsili iman: Peyğəmbərimizin (s.ə.s) Allah-Təaladan alıb təbliğ etdiyi əsasların hər birini konkret və təfsilatlı şəkildə, dəlilləri ilə birlikdə bilmək və onlara iman gətirməkdir. Yəni altı iman əsasını, namaz, oruc, həcc və zəkat kimi fərz buyurulan ibadətləri, içki, qumar və adam öldürmək kimi qadağaları bilib təsdiq etməkdir. Bir müsəlman fərzi fərz, haramı haram kimi öyrənib bilməli və bu inancını əməlinə əks etdirməyə çalışmalıdır.

Müsəlman olmayan bir insan icmali iman gətirməklə İslama girmiş sayılır. Bu cür imanla ölən bir mömin Cənnətə gedə bilər. Təfsili iman isə imanı qüvvətləndirmək, yetkinləşdirmək, kamilləşdirmək və möhkəm özüllərə oturtmaq deməkdir.

Məsələni daha yaxşı anlamaq üçün bir misal verək:

Fərz edək ki, bir bazara möhtərəm bir zatın müxtəlif növ malları gətirilib. Həmin malların o möhtərəm insana aid olmasını iki üsulla anlaya bilərik: birincisi, icmali bilməklə, yəni “Bu qədər çox və qiymətli mallar yalnız həmin adama məxsus ola bilər. Başqası bu qədər mala sahib ola bilməz” kimi düşünməklə. Ancaq bu, insanı şübhə və tərəddüddən tamamilə xilas etmir. Bir adam gəlib: “Bazara gələn həmin mallar sənin düşündüyün şəxsin deyil, filankəsindir”, − desə, şübhəyə düşüb inana bilər.

İkincisi isə, təfsili şəkildə bilməkdir. Yəni gedib həmin qumaşın, parçanın üzərində o şəxsin möhrünü, markasını görməkdir. Bu cür bilgi isə şübhə və tərəddüdə imkan vermir. Bunu öz gözləri ilə görən adam kimsənin sözünə inanmaz. Bir adam gəlib: “O mallar filankəsin yox, bəhmənkəsinkidir” − desə, o saat etiraz edər: “Yox, o mallar bəhmənkəsin deyil, məhz filankəsindir. Mən gedib hər bir malın üstündə filankəsin möhrünü, markasını öz gözlərimlə görmüşəm”.

İcmali imanla təfsili iman da belədir. İcmali iman sahibi: “Bu kainatı, bu varlığı ancaq Allah yarada bilər. Allahdan başqa heç kimdə bu cür qüdrət ola bilməz” − deyir. Misalda göstərildiyi kimi, bir nəfər gəlib: “Kainatı Allah yaratmayıb” − desə və bir az da ordan-burdan danışıb fikrini isbat eləməyə çalışsa, onun imanı təhlükəyə düşə bilər.

Təfsili iman edən insan isə hər məxluqun üzərində Allahın varlığını, birliyini, onun Allaha aid olduğunu isbat edən möhürü görər. O, elə qüvvətli imana sahibdir ki, ateistlə qarşılaşsa belə, sarsılmaz, şübhə və vəsvəsələrə qapılmaz. 




Bənzər məqalələr

İman və ümid

İnsan ümidlə var olur, cəmiyyət onunla canlanıb inkişaf edir. Beləliklə, ümidini itirmiş insan ölü, ümiddən məhrum cəmiyyət isə iflicdir.

İmanı pozan sözlər

Bəzən insan fərqində olmadan imanını zədələyəcək, Allahı ittiham edici sözlər söyləyir. Qəzəb anında bu sözlər söylənmişsə belə, qəzəbi soyuyunca insan tövbə etməli, peşman olduğunu etiraf etməlidir. Əks təqdirdə uçurumun kənarında dayandığını iş işdən keçəndən sonra anlayar, o zaman da gec olar.

Müsəlman olaraq ölə bilmək

Müsəlman olaraq yaşamaq, müsəlman olaraq ölmək və axirət yurdunda salehlər arasına qatılmaq  üçün nə etmək lazımdır

Stressin çarəsi

Stress xarici və ya daxili mühitin mənfi, qeyri-spesifik amillərinin təsirinə cavab olaraq canlı orqanizmdə əmələ gələn spesifik fizioloji reaksiyanın adıdır. Stress bədənin kənar təsirlərə göstərdiyi fiziki və psixoloji-emosional reaksiyadır.

Dünyada nələrlə sınağa çəkilirik?

Sahib olduğumuz bütün nemətlər, qarşımıza çıxan hər bir çətinlik öz-özlüyündə bir imtahandır. Bununla yanaşı, ayə və hədislərin işığında bəzi mühüm sınaqları qeyd etməyə çalışacağıq.


Şərh yaz