يَا أَيُّهَا الَّذ۪ينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسٰى أَنْ يَكُونُوا خَيْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسٰى أَنْ يَكُنَّ خَيْرًا مِنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإ۪يمَانِ
وَمَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولٰئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ
Ey iman gətirənlər! Bir qövm heç bir digər qövmü lağa qoymasın. Nə bilmək olar, bəlkə, onlar (lağa qoyulanlar) o birilərindən (lağa qoyanlardan) daha xeyirlidir. Qadınlar da bir-birinə (rişxənd eləməsinlər). Bəlkə, onlar (rişxənd olunanlar) o birilərindən (rişxənd edənlərdən) daha yaxşıdır. Bir-birinizə tənə etməyin (ayıb tutmayın) və bir-birinizi pis ləqəblərlə çağırmayın. İman gətirdikdən sonra fasiq adını qazanmaq necə də pisdir. Məhz tövbə etməyənlər zalımlardır! {“Hucurat” surəsi, 49/11}
وَيْلٌ لِكُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَةٍ
(Dalda) qeybət edənlərin, (üzdə) tənə vuranların və qaş-göz hərəkətləri ilə əylənənlərin vay halına! {“Huməzə” surəsi, 104/1}
وَالَّذ۪ينَ يُؤْذُونَ الْمُؤْمِن۪ينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ بِغَيْرِ مَا اكْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُب۪ينًا
Mömin kişiləri və qadınları etmədikləri bir işdən (günahdan) ötrü (pis söz və hərəkətləri ilə) incidənlər, şübhəsiz ki, öz üzərlərinə böhtan və açıq-aydın bir günah götürmüşlər! {“Əhzab” surəsi, 33/58}
عَنْ جُنْدَبِ بْنِ عَبْدِ اللّٰهِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «قَالَ رَجُلٌ وَاللّٰهِ لَا يَغْفِرُ اللّٰهُ لِفُلَانٍ، فَقَالَ اللّٰهُ : مَنْ ذَا الَّذ۪ي يَتَأَلَّى عَلَيَّ أَنْ لَا أَغْفِرَ لِفُلَانٍ؟ إِنّ۪ي قَدْ غَفَرْتُ لَهُ وَأَحْبَطْتُ عَمَلَكَ»
Cundub ibn Abdullah (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql edir:
“Bir adam: “Vallah, Allah filan adamı bağışlamaz,” – deyə and içmişdi. Bu haqda Qüdrətli və Əzəmətli Allah belə fərman etdi: “Filan adamı əfv etməyəcəyimə dair Mənim yerimə and içib hökm verən özünü kim hesab edir? Mən o adamı bağışladım, sənin də əməllərini ləğv elədim”. [Müslim, Birr 137]
عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللّٰهِ قَالَ: « مَنْ حَمَلَ عَلَيْنَا السِّلَاحَ فَلَيْسَ مِنَّا وَمَنْ غَشَّنَا فَلَيْسَ مِنَّا»
Əbu Hureyrə (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql edir:
“Kim biz müsəlmanlara silah çəkib savaşmağa cəhd göstərərsə, bizdən deyildir. Eyni şəkildə, bizi aldatmağa çalışan da müsəlman camaatından ola bilməz”. [Müslim, İman 164, Fitən 16]
عَنِ ابْنِ عُمَرَ قَالَ: ذَكَرَ رَجُلٌ لِرَسُولِ اللّٰهِ أَنَّهُ يُخْدَعُ فِي الْبُيُوعِ؟ فَقَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «مَنْ بَايَعْتَ فَقُلْ لَا خِلَابَةَ»
İbn Ömər (r.anhumə) nəql edir:
“Bir nəfər Allah Rəsulunun (s.ə.s.) hüzuruna gəlib alış-verişdə aldadıldığını bildirdi. Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) onu tövsiyə etdi: “Bir adamla alış-veriş edərkən ona “Dinimiz heç bir şəkildə hiylə və aldatmağa icazə vermir” deyə xəbərdar et”. (Buxari, Buyu 48; Müslim, Buyu 48)
عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «مَنْ خَبَّبَ زَوْجَةَ امْرِيءٍ أَوْ مَمْلُوكَهُ فَلَيْسَ مِنَّا»
Əbu Hureyrə (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql edir:
“Başqasının arvad və ya köləsini fitnə toruna salıb yoldan çıxaran müsəlman camaatından deyildir”. [Əbu Davud, Ədəb 126]
عَنْ أَب۪ي سَع۪يدٍ الْخُدْرِيِّ أَنَّ النَّبِيَّ قَالَ: لِكُلِّ غَادِرٍ لِوَاءٌ عِندَ اسْتِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يُرْفَعُ لَهُ بِقَدْرِ غَدْرِهِ، أَلَا وَلَا غَادِرَ أَعْظَمُ غَدْرًا مِنْ أَم۪يرِ عَامَّةٍ»
Əbu Səid əl-Xudri (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql edir:
“Qiyamət günü verdiyi sözə (götürdüyü öhdəliyə) əməl etməyən hər bir etibarsız insan üçün bir bayraq olacaq və o bayraq etdiyi etibarsızlıq səviyyəsində göyə qaldırılacaq. Diqqətinizi bir məqama çəkim: ən böyük etibarsızlığı başçı, hakim kimi idarəçilər edir”. [Müslim, Cihad 15]
İzah: İdarəçi işləyən insanlar əgər müqavilələrə sadiq qalmaz, hiylə işlədər və etibarsızlıq edərsə, insanlara örnək olma baxımından cəmiyyəti yanlış yönlədirərlər. “İnsanlar idarəçilərin yolu ilə gedər” kimi bir deyim də var. Buna görə də belə insanlar sözlərinə son dərəcə diqqət etməlidirlər. Əks halda, ən böyük məsuliyyət onların çiyinlərinə düşür.