Fərz və vacib oruclardan başqa tutulan oruclara nafilə oruclar deyilir. Bəzi günlər xaric ilin bütün günlərində nafilə oruc tutmaq olar.

Üç aylarda oruc tutmağın hökmü nədir? İslamda müəyyən vaxta bağlı oruc, yalnız Ramazan orucudur. Ramazan orucu xaricində “üç aylar” orucu adlı oruc Quran və Sünnədə yoxdur.

Orucu pozan hallar iki cürdür: Oruc pozularkən yalnız günə-gün qəza tələb edən hallar. Oruc pozularkən həm qəza, həm də kəffarə tələb edən hallar.

Oruclu insan ən qorxunc, ən təhlükəli halları asanlıqla və soyuqqanlılıqla dəf edə bilər. Oruclu olaraq imtahana girən bir tələbə orucun ruhi sakitləşdirici təsirlərini açıq-aşkar hiss edir. Oruclu ikən sərt və ağır ruhi-mənəvi təsirlərə dözən sinirlər orucsuz halda buna çətin tab gətirir.

Axirətin tarlası sayılan dünyaya axirət qazancı əldə etməyə gələn bəşər övladı Ramazanda ibadət və gözəl əməllərindən birə min savab qazanır. Ramazanda ibadət və gözəl əməllərin savabı birə mindir.

Başqa canlılardan fərqli olaraq, insanların duyğularına məhdudiyyət qoyulmamışdır, yaxşılıq və pisliklərin sərhədi yoxdur. Çünki bu dünya insanlar üçün imtahan dünyasıdır.

Şəxsiyyətin formalaşmasında səbir və dözümün rolu böyükdür. İnsanın maddi və mənəvi yönləri bir-biri ilə sıx bağlıdır. Biri digərini öz təsiri altına ala bilir.

“Hər kim inanaraq və mükafatını yalnız Allahdan gözləyərək Ramazan orucunu tutarsa, onun keçmiş günahları bağışlanar.”

“Kim bir orucluya iftar verərsə (etdirərsə) orculu qədər savab qazanar. Oruclunun savabından da heç nə əskilməz.”

Ramazan orucu həqiqi və xalis, böyük və ümumi bir şükrün açarıdır. Çünki digər vaxtlarda insanların əksəriyyəti ac qalmağa məcbur olmadığı üçün bir çox nemətin qiymətini yaxşı anlamır. Bir çox qarnı tox insan bir parça quru çörəyin necə böyük nemət olduğunu və dəyərini bilmir.

Oruclu ikən bədənə iynə vurulduğu təqdirdə oruc pozulur. Xəstə və müalicə müddətində olan kəslər oruc tutmaya bilərlər. Bu səbəbdən, xəstəliyinə görə Ramazanda oruc tuta bilməyən şəxslər, sağalana və müalicə prosesi tamamlanana qədər tutmadıqları orucları sonradan qəza etməldirlər.

Diş fırçalamaqla oruc pozulmur. Lakin, diş pastası, misvaq parçaları və ya su udulduğu təqdirdə oruc pozular. Orucun pozulma ehtimalı diqqətə alınaraq, dişlərin imsaqdan əvvəl və iftardan sonra fırçalanması məsləhətdir.

Peyğəmbərimiz (s.ə.s) iftarı dərhal açardı. Bir neçə tikə ilə orucunu açıb axşam namazını qılardı. Ənəs bin Malik (r.a.) deyir: “Rəsulullah (s.ə.s) iftarını namazdan əvvəl bir neçə təzə xurma ilə, təzə xurma olmayanda quru xurma ilə, o da olmayanda bir neçə qurtum su ilə açardı”.

Mütəxəssis göz həkimlərindən alınan məlumatlara görə, gözə damladılan dərman miqdar olaraq çox az (1 mililitrenin 1/20 ‘si olan 50 mikrolitrə) olub bunun bir qismi gözün qırpılması ilə çölə atılır

Endoskopiya, kolonoskopiya və ultrasəs müayinələri zamanı cihazın içərisindən su axıdılarsa oruc pozulur. Ancaq bu cihazlarla müayinə zamanı həzm sisteminə su, yağ və bənzəri qida maddəsi daxil olmadığı müddətcə oruc pozulmur. Həmçinin hamiləliyin ultrasəs müayinəsi zamanı maye sürtülən aparatla aparılan müayinə də orucu pozmur.

Orucun beyin hüceyrələrinə bu baxımdan müsbət təsiri çoxdur. Çünki oruc əsnasında çoxlu miqdarda qan qəbul edən beyin daha dinamik və fəal işləyir.

Oruc tutan insan bütün pis əməllərdən uzaq olmalıdır. Yəni oruc tumaq yalnız ac-susuz qalmaq demək deyildir. İnsan, xüsusən də, oruc tutanlar bütün üzvlərini günahlardan qorumalı, minalanmış ərazidə gəzirmiş kimi diqqətli olmalıdır. Bir sözlə, o, şeytanın günah oxlarından qorunmaq üçün əlinə, ayağına, başına, qulağına zireh geyməli və onların təsirinə məruz qalmamağa çalışmalıdır.

Oruclu insanın orqanizmi qida fəaliyyətinin azalması nəticəsində qeyri-iradi olaraq bir çox lüzumsuz yorğunluqdan xilas olur.

Orucun şərtlərindən biri niyyətdir. Niyyətsiz oruc səhih deyil. Buna görə də oruca nə zaman və necə niyyət ediləcəyini bilmək lazımdır.

İmsak dan yeri ağarmağa başlayandan (imsak vaxtından), iftar (axşam namazı) vaxtına qədər ibadət niyyəti ilə yemək, içmək, cinsi əlaqə və digər orucu pozan şeylərdən uzaq durmaq deməkdir. İmsakın ziddi iftardır.