- Mənəviyyata Açılan Pəncərə - https://www.meneviyyat.az -

Allah (c.c) nəyə görə Qurani-Kərimdə müxəlif varlıqlara and içir?

Allahın Quranda and içməsi insanları qane etmə vasitəsi demək deyildir. Bu andlara yer verilməsinin bəzi səbəbləri vardır ki, mənbələr bizə bu mövzuda üç səbəbin olduğunu söyləyirlər.

 a. İslam meydana çıxmadan əvvəl də ərəblərin içtimai həyatında andların böyük rolu var idi. Daha çox “insan həyatı”, “şərəf”, “qüvvə”, “qəbilə”,  “əcdad”  kimi  müqəddəs  dəyələrə  və  “mizraq”  kimi  güc-qüdrət əlaməti olan əşyalara and içilirdi. Qurani-kərimdə də andlara yer verilməklə ərəblərin bu üslub tərzi qorunub saxlanmışdır.

 b.  Bu  andlar  söylənilən şeyləri  təkid  etmək  üçün  işlənmişdir. Bir çox ayədə Allah  təala nazil etdiyi nəsslərini, varlığının dəlillərini,  bəşəriyyətin  hidayətinə  vəsilə  olması  üçün göndərdiyi peyğəmbərlərini, bu andlar vasitəsi ilə təyid etmişdir  (dəstəkləmişdir).

 c. Qurandakı andların hikmətlərindən biri də, and içilən şeyin qiymətini, dəyərini və əhəmiyyətini göstərməkdir.

Dini bir termin olaraq and “bir kəsin bir işi edib etməyəcəyi və ya bir hadisənin doğru olub olmaması haqqındakı sözünü Allahın adını və ya sifətlərini zikr edərək qüvvətləndirməsidir.”  Allah-təala  bəzən  öz  adına,  bəzən  Qurana,  mələklərə, qiyamət  gününə,  peyğəmbərlərə və kainatdakı günəş, ay,  ulduz, gecə, gündüz və s. kimi şeylərə and içir. Quranın bir çox surəsində andlar olmaqla bərabər onun on yeddi surəsi andla başlayır. Bu da xitab olunan insanların diqqətini cəlb etmək üçündür. Bu andları misal olaraq:

Allahın varlığı və birliyi haqqında:“Cərgə-cərgə  duranlara,  qovduqca  qovanlara  və  Quran  oxuyanlara and olsun, həqiqətən sizin Rəbbiniz birdir.”  (Saffat, 37/1-4.)

Axirətdə cəzanın varlığına dair andlar: “And olsun (torpağı) sovurub-səpələyənlərə (küləklərə), yük daşıyanlara (buludlara), asanlıqla üzənlərə (gəmilərə), işləri bilənlərə (mələklərə)! Zariyat, 51/1-5.)

Allah insanların ayələrə olan iman və etibarlarını təmin etmək, verdiyi xəbərləri qüvvətləndirmək, əhəmiyyətli varlıqlar və obyektlər üzərində təfəkkürə təşviq etmək, əhəmiyyətli nemətləri xatırlatmaq, Quranın verdiyi xəbərlərin, qiyamət gününün, axirətin, öldükdən sonra dirilişin, Cənnətin və Cəhənnəmin haqq olduğu mövzusunda insanları razı salmaq və şübhələri ortadan qaldırmaq və s. hikmətlərə görə ayələrdə andlı ifadələrdən istifadə etmişdir.